Duygu ve Düşüncelerini Belli Etmemek Deyiminin Anlamı Nedir?
Konya’da yaşayan 26 yaşında biri olarak kafamın içi çoğu zaman sessiz değil. Bir yanım mühendis gibi her kavramı tanımlamak, çerçevesini çizmek istiyor; diğer yanım ise sosyal bilimlere meraklı, insanın neden böyle davrandığını anlamaya çalışıyor. “Duygu ve düşüncelerini belli etmemek” deyimi de tam bu iç tartışmayı başlatan ifadelerden biri.
Günlük hayatta sıkça duyuyoruz: “Hiçbir şeyini belli etmiyor”, “Ne düşündüğü anlaşılmıyor.” Peki, duygu ve düşüncelerini belli etmemek deyiminin anlamı nedir ve neden bu kadar tanıdık geliyor?
Deyimsel Anlam: Sözlük Ne Diyor?
İçimdeki mühendis tanımı yapmak istiyor
Önce netlik. Duygu ve düşüncelerini belli etmemek deyiminin anlamı, kişinin iç dünyasında yaşadığı hisleri, fikirleri ya da niyetleri dışarıya yansıtmaması, mimikleriyle, sözleriyle veya davranışlarıyla açık etmemesi demek. Mühendis tarafım için bu bir “kontrol” meselesi. Girdi var ama çıktı yok. İçeride bir süreç işliyor fakat dışarıdan bakınca sistem kapalı.
Bu deyim genellikle soğukkanlılık, ketumluk ya da temkinli davranma anlamında kullanılıyor. Bazen övgü, bazen eleştiri içeriyor.
İçimdeki insan tarafı hemen ekliyor
Ama bu tanım bana biraz kuru geliyor. Çünkü insan sadece veri işleyen bir makine değil. Bir şeyleri belli etmemek bazen bilinçli bir tercih, bazen de öğrenilmiş bir hayatta kalma yöntemi.
Psikolojik Yaklaşım: Neden Belli Etmeyiz?
İçimdeki insan konuşuyor
İnsanlar duygu ve düşüncelerini neden saklar? Çünkü incinmek istemezler. Çünkü yanlış anlaşılmaktan korkarlar. Çünkü güçsüz görünmek istemezler. Duygu ve düşüncelerini belli etmemek deyiminin anlamı nedir diye sorduğumuzda, aslında biraz da şu soruyu soruyoruz: İnsan neden kendini korur?
Bazı insanlar çocukluktan itibaren “fazla konuşma”, “içini dökme”, “duygularını gösterme” mesajlarıyla büyür. Zamanla bu, bir karakter özelliğine dönüşür.
İçimdeki mühendis itiraz ediyor
Ama burada da bir denge meselesi var. Sürekli bastırılan duygular sistemde birikir. Fizikte olduğu gibi: Basınç artar. Bir noktada ya sızar ya patlar. Mühendis kafam diyor ki, hiçbir sistem sonsuza kadar kapalı kalamaz.
Sosyal Hayatta Kullanımı: Güç mü, Mesafe mi?
İçimdeki mühendis gözlem yapıyor
İş hayatında duygu ve düşüncelerini belli etmemek çoğu zaman “profesyonellik” olarak algılanır. Toplantıda ne hissettiğini belli etmeyen, poker suratlı insanlar genelde “kontrollü” bulunur. Bu deyim burada stratejik bir anlam kazanır.
İçimdeki insan tarafı rahatsız oluyor
Ama sosyal ilişkilerde aynı durum mesafe yaratabilir. Karşındaki insan senin ne hissettiğini anlayamadığında bağ kurmak zorlaşır. Duygu ve düşüncelerini belli etmeyen biri, gizemli olduğu kadar ulaşılmaz da olabilir. İnsan tarafım burada şunu hissediyor: Anlaşılmak istiyoruz ama aynı zamanda kendimizi saklıyoruz. Çelişki tam da burada.
Kültürel Bakış: Bu Deyim Bize Ne Anlatıyor?
İki ses birlikte düşünüyor
Türkçede duygu ve düşüncelerini belli etmemek deyiminin bu kadar yerleşik olması tesadüf değil. Toplum olarak “ayıp”, “yakışmaz”, “el âlem ne der” gibi kavramlarla iç dünyamızı filtrelemeyi öğreniyoruz. Deyimler, kültürün kısa yollarıdır. Bu deyim de bize kontrollü olmayı, kendini açmadan önce iki kez düşünmeyi öğütlüyor.
Ama aynı kültür içinde “içini dökmek”, “derdini açmak” gibi ifadeler de var. Yani tamamen kapalı olmak da ideal değil. İki uç arasında gidip geliyoruz.
Günlük Hayatta Örneklerle Anlam Derinleşiyor
İçimdeki insan somutlaştırıyor
Bir arkadaş ortamında sessiz kalan, neye güldüğünü neye üzüldüğünü belli etmeyen biri düşün. Herkes onun için “duygu ve düşüncelerini belli etmiyor” der. Bu bazen merak uyandırır, bazen güvensizlik.
Bir tartışmada yüz ifadesi değişmeyen biri için de aynı deyim kullanılır. Aslında içeride fırtına kopuyordur ama dışarıdan bakınca sakin bir Konya ovası gibidir.
Sonuç: Ben Bu Deyimi Nasıl Anlıyorum?
İçimdeki mühendis için duygu ve düşüncelerini belli etmemek, kontrol edilen bir davranış biçimi.
İçimdeki insan için ise bu, bazen korunma, bazen yalnızlaşma.
Duygu ve düşüncelerini belli etmemek deyiminin anlamı nedir sorusuna tek bir cümleyle cevap vermek zor. Çünkü bu deyim, insanın iç dünyasıyla dış dünya arasındaki mesafeyi anlatıyor. Ne tamamen açılmak ne de tamamen kapanmak… Asıl mesele, ne zaman, kime ve ne kadarını göstereceğini bilmek.
Kafamın içindeki tartışma hâlâ bitmiş değil ama şundan eminim: Bazen belli etmemek güçtür, bazen de cesaret. Hangisi olduğu, duruma ve insana göre değişir.